گه‌ڕان له‌ پزیشک له‌ نێت
به‌ ئه‌لف و بێ ی عه‌ره‌بی بنووسه‌

          

 به‌ردی گوڕچیله‌

بریتین له‌ نیشتوونی ڕه‌ق و بچووکی کانزایی و خوێی ترشی له‌ به‌شی ناوه‌وه‌ی گوڕچیله‌کان. به‌ شێوه‌یه‌کی ئاسایی ئه‌و ماددانه‌ی که‌ ده‌بنه‌ هۆی دروست کردنی به‌ردی گوڕچیله‌، ڕۆن ده‌بن له‌ میزدا. کاتێک میز چڕ ده‌بێته‌وه‌، ئه‌و کات کانزاکان ده‌بن به‌ کریستال و به‌یه‌که‌وه‌ ده‌نوسێن و ڕه‌ق ده‌بن. ئه‌نجامه‌کی دروست بوونی به‌ردی گوڕچیله‌یه‌. زۆربه‌ی به‌رده‌ گوڕچیله‌یه‌کان پێکهاتوون له‌ کالیسیۆم.

هاتنه‌خواره‌وه‌ی به‌ردی گوڕچیله‌ زۆر به‌ئازاره‌، ژانه‌که‌ به‌زۆری له‌ ته‌نیشته‌کانی پشتت ده‌ست پێده‌کات، هه‌روه‌ها ژانه‌که‌ ده‌داته‌ به‌شی خواره‌وه‌ی  زگ و ناوچه‌ی بنی زگ.

زۆر گرنگه‌ بزاندرێت چ جۆره‌ به‌ردێکی گوڕچیله‌ت هه‌یه‌ و بۆچی دروست بووه‌. هه‌ندێک له‌ هۆکاری دروست بوونی به‌ردی گوڕچیله‌ ده‌تواندرێت چاره‌سه‌ر بکرێت بۆ قه‌ده‌غه‌کردنی دروست بوونی به‌ردی نوێ.

 

نیشانه‌کانی؛

تاکو به‌ردی گوڕچیله‌ نه‌جولێت و نه‌هێته‌ خواره‌وه‌ ئه‌وا تۆ له‌وانه‌نیه‌ هه‌ست به‌ هه‌بوونی بکه‌یت. له‌و کات  له‌وانه‌یه‌ ئه‌م نیشانانه‌ی خواره‌وه‌ ڕووبده‌ن؛

ئازار له‌ ته‌نیشته‌کانی پشت "که‌له‌که‌" خوار په‌راسووه‌کان.

گۆڕان له‌ توندی ژانه‌که‌، له‌وانه‌یه‌ بۆ 20 خوله‌ک تاکو 60 خوله‌ک بخایه‌نێت.

ژانه‌که‌ له‌ پشته‌وه‌ ده‌داته‌وه‌ به‌شی خواره‌وه‌ی زگ و بنی زگ.

بوونی خوێن له‌ناو میز یاخود لێڵ بوونی میز.

ئازار له‌ کاتی میزکردن.

هێڵنج و ڕشانه‌وه‌.

تا و  له‌رز هه‌ندێک جار.

 

هۆکاری دروست بوونی؛

گورچیله‌کانی تۆ دوو ئه‌ندامی شێوه‌ی ده‌نکه‌ فاسۆلیایین. هه‌ریه‌که‌یان به‌قه‌د مسێک هه‌ن. ده‌که‌ونه‌ به‌شی دواوه‌ی زگ، له‌هه‌ر لایه‌کی بڕبڕه‌ی پشت. فرمانی سه‌ره‌کی گوڕچیله‌کان بریتیه‌ له‌ فڕێدانی شله‌ی زیاد و پاشماوه‌ی ناو خوێن.

به‌ردی گوڕچیله‌ دروست ده‌بێت کاتێک پێکهاته‌کانی ناو میز (شله‌ و چه‌ندین جۆری کانزا و ترشه‌کان) له هاوسه‌نگی لاده‌ده‌ن. کاتێک ئه‌مه‌ ڕووده‌دات ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی میز جۆره‌ها مادده‌ی کریستاڵ دروستکه‌ر (وه‌ک کالیسیۆم و ترشی یوریکی) له‌ خۆ بگرێت به‌شێوه‌یه‌کی ئاوا زۆر که‌ شله‌ی میز ناتوانێت ڕۆنیان بکات.

ئه‌و کێشانه‌ی که‌ کار ده‌که‌ن له‌ فرمانی گورچیله‌که‌کان ده‌که‌ن له‌ مژین و فڕێدانی کالیسیۆم و مادده‌کانی تر، ئه‌وا بارێک دروست ده‌که‌ن بۆ ئه‌وه‌ی به‌ردی گوڕچیله‌ دروست ببێت. هۆکاری ئه‌مه‌س له‌وانه‌یه‌ بۆماوه‌ بێت، یاخود له‌وانیه‌ کێشه‌ی ڕیخۆڵه‌ بێت، له‌وانه‌یه‌ خۆراکی بێت، یاخود هه‌ندێک ده‌رمان.

زۆر جار باوه‌ به‌ردی گوڕچیله‌ یه‌ک هۆکاری ته‌واوی نیه‌، به‌ڵکو زۆرێک له‌ هۆکار به‌ژداری ده‌که‌ن.

زۆرێک له‌ به‌ردی گوڕچیله‌کان‌ له‌ چه‌ندین جۆر کریستاڵ پێکهاتوون. دیاری کردن جۆری کریستاڵی پێکهاتووی به‌ردی گوڕچیله‌ یارمه‌تی ده‌رستنیشان کردنی هۆکاری دروست بوونی ده‌دات، به‌مه‌ش ده‌تواندرێت تاڕاده‌یه‌ک خۆ بپارێزرێت له‌ دروست بوونی به‌ردی گوڕچیله‌. چه‌ندی جۆر به‌رد هه‌یه‌، به‌ڵام باوترینیان جۆری کالیسیۆمیه‌.

 

هۆکاری مه‌ترسیدار بۆ دروست بوونی به‌ردی گوڕچیله‌؛

که‌م خواردنه‌وه‌ی شله‌ (ئاو)؛ ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌کی پێویست ئاو نه‌خۆیه‌وه‌ ئه‌وا میزت چڕده‌بێته‌وه‌ به‌مه‌ش مه‌ترسی دروست بوونی به‌رد زیاتر ده‌بێت.

بۆماوه‌ و مێژووی خێزانی؛ ئه‌گه‌ر یه‌کێک له‌ ئه‌ندامانی خێزانه‌که‌ت به‌ردی گورچیله‌یان هه‌یه‌ ئه‌وا تۆش له‌ مه‌ترسیدات. هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر تۆ به‌ردێکت هه‌یه‌ ئه‌وا ئه‌گه‌ر دروست بوونی به‌ردی تریشت هه‌یه‌.

ته‌مه‌ن و ڕه‌گه‌ز؛ زۆربه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی تووشی به‌ردی گورچیله‌ ده‌بن له‌ ته‌مه‌نی نێوان 20 بۆ 70 ساڵیدان. ڕه‌گه‌زی نێر زیاتر له‌بارن بۆ تووشبوون.

خۆراک؛ خۆراکی ڕێژه‌ به‌رز له‌ پرۆتین و سۆدیۆم، هه‌روه‌ها ڕێژه‌ که‌م له‌ کالیسیۆم، مه‌ترسی دروست بوونی به‌ردی گورچیله‌ زیاد ده‌که‌ن.

که‌م جوولانه‌وه‌؛ ئه‌گه‌ر زۆر دابنیشیت و جوله‌ت که‌مبێت ئه‌وا له‌ مه‌ترسیدایت.

قه‌ڵه‌وی.

به‌رزی پاڵه‌په‌ستۆی خوێن.

کێشه‌ی کۆئه‌ندامی هه‌رس.

 

ئاڵۆزیه‌کانی؛

ئه‌گه‌ر به‌رد له‌ناو گورچیله‌کانت هه‌بێت، به‌زۆری نابنه‌ هۆی دروست بوونی نیشانه‌ تاکو به‌شێوه‌یه‌کی ئاوا گه‌وره‌ده‌بن ده‌بنه‌ هۆی قه‌پاتکردنی گورچیله‌کان و ڕێگرتن میز کردن. ئه‌مه‌ش ده‌بته‌ هۆی تێکدانی گورچیله‌کان، خوێن به‌ربوون. هه‌روه‌ها به‌ردی گورچیله‌ هۆکاری یارمه‌تیده‌رن له‌ تووشبوون به‌ هه‌ورکردنی ڕێڕه‌وی میز.

 

خۆپاراستن؛

له‌ زۆربه‌ی باره‌کاندا ده‌توانیت خۆت بپارێزیت له‌ به‌ردی گورچیله‌ به‌ چه‌ند گۆڕانکاریه‌کی بچووک له‌ شێوازی ژیانی ڕۆژانه‌ت. ئه‌گه‌ر ئه‌م گۆڕانکاریانه‌ سه‌ری نه‌گرت یاخود به‌رده‌که‌ له‌ گه‌وره‌بوون دابوو ئه‌و کات پزیشکی پسپۆڕ له‌ بواری میزه‌ڕۆ ده‌رمانت بۆ ده‌نووسێت.

گۆڕانکاری له‌ ژیانی ڕۆژانه‌؛

زۆر خواردنه‌وه‌ی ئاو. زیاتر له‌ 14 به‌رداغ ئاو یاخود 3.3 لیتر له‌ شله‌مه‌نی. له‌ که‌ش و هه‌وای گه‌رم پێویسته‌ زیاتریش بخورێته‌وه‌. ئاو باشترین شله‌یه‌ بۆ خواردنه‌وه‌، هه‌روه‌ها ڕۆژانه به‌رداغێك له‌ شه‌ربه‌تی لیمۆ "سروشتی – خۆت دروستی بکه‌"، خۆت دووربگه‌ره‌ له‌ خواردنه‌وه‌‌ شه‌ربه‌تی پاوده‌ری لیمۆ.

له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌، ئه‌گه‌ر به‌ردی تۆ جۆری کالیسیۆم ئۆگزاله‌یته‌، ئه‌وا پزیشکان به‌باش ده‌زانن ئه‌و جۆره‌ خواردنانه‌ به‌شێوه‌ی زۆر توند که‌م بکرێته‌وه‌ که‌ ده‌وڵه‌مه‌ندن له‌ ئۆگزاله‌یت، وه‌ک ڕێواس، چه‌وه‌نده‌ر، پاقڵه‌، که‌له‌م، سپێناغ، په‌تاته‌ی شیرین، کونجی، باوی. سه‌رباری ئه‌مانه‌ش، لێکۆڵینه‌وه‌کان ئه‌مه‌یان ده‌رخسته‌وه‌ که‌ ئه‌و خۆراکانه‌ی که‌ بڕی خوێ و پڕۆتینی گیانله‌به‌ریان که‌م تێدایه‌ زۆر به‌ باشی چانسی دروست بوونی به‌ردی گورچیله‌ که‌م ده‌که‌نه‌وه‌.

وه‌ک یاسایه‌ک، که‌م کردنه‌وه‌ی خۆراکی ده‌وڵه‌مه‌ند له‌ کالیسیۆم پێناچێت ببێته‌ هۆی که‌م کردنه‌وه‌ی مه‌ترس. به‌ڵکو به‌ پیچه‌وانه‌وه‌، لێکۆڵینه‌وه‌کان ده‌ریان خستوه‌ ئه‌و ئافره‌تانه‌ی که‌ به‌رهه‌مه‌ی شیر "ده‌وڵه‌مه‌ند له‌ کالیسیۆم" زۆر ده‌خۆن ئه‌وانه‌ که‌متر له‌ مه‌ترسی تووشبوون به‌ به‌ردی گورچیلکه‌دان.

ده‌رمان؛ پێویستی به‌ سه‌ردانی پزیشکی پسپۆڕ هه‌یه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌.

     

      

ڕێبه‌ری ته‌ندروستی له‌ هه‌رێمی کوردستان
© مافی له‌به‌رگرتنه‌وه‌ی پارێزراوه‌ 2009 www.pzishk.com پزیشک بۆ هه‌مووان 
Make a Free Website with Yola.