پزیشک بۆ هه‌موان. ته‌ندروستیتان، ته‌ندروستیمانه‌. یه‌که‌مین سایتی ته‌ندروستی به‌ زمانی کوردی

خۆراک دان به‌ کۆرپه‌له‌که‌ت؛ چ شتێک پێویسته‌ تۆ بیزانیت؟

خشه‌ی خۆراک دان به‌ ساوا له‌وانه‌ی دیاری کراو نه‌بێت. ئا لێره‌  باس ده‌کرێت که‌ چی و که‌ی و چۆن خۆراک بدرێت به‌ ساوا.

ئه‌گه‌ر تۆ دایکێکی تازه‌ بیت یاخود شاره‌زابیت (منداڵی تر هه‌بێت) ئه‌وا له‌وانه‌یه‌ پرسیارت هه‌بێت له‌سه‌ر چۆنیه‌تی خۆراک دان به‌ ساوا. ئا لێره‌ چی پێوه‌یسته‌ بزانیت ده‌خرێته‌ ڕوو.

پشت ببه‌سته‌ به‌ شیری مه‌مه‌کی دایک یاخود قووتوو بۆ ساوایه‌که‌ت

له‌ زۆربه‌ی حاله‌ته‌کان، شیری مه‌مکی دایک نموونه‌یه‌ی خۆراکه‌ بۆ ساوا. شیردانی مه‌مکی دایک بۆ ساوا سوودی جه‌سته‌یی و سۆزداری له‌ خۆده‌گرێت بۆ هه‌ردوو دایک و ساوا، وه‌ هه‌روه‌ها زۆربه‌ری شاره‌زایان ته‌نها شیری مه‌مکی دایک به‌ باش ده‌زانن بۆ ساوا له‌ 6 مانگی یه‌که‌می ته‌مه‌نی ژیان.

هه‌رکامێک ده‌ده‌ی به‌ ساوا (شیری مه‌مک یاخود قووتوو)، هه‌وڵبده‌ دووربی ده‌رخواردنی ئاو و شه‌ربه‌ت بۆ ساوایه‌که‌ت. زوو ده‌رخواردنی ئه‌م جۆره‌ خواردنانه‌ ده‌بێته‌ هۆی سک چوون.

خاڵه‌کانی تر که‌ پێویست  هه‌رده‌م له‌بیربێت؛

خۆراک بده‌ ساوایه‌که‌ت به‌ گوێره‌ی داواکاری؛ زۆربه‌ی ساوایه‌کان شیری مه‌مک ده‌خۆن 8-12 جار له‌ ڕۆژێکدا- به‌نزیکه‌یی هه‌موو 2-3 کاتژمێرێک. له‌ ماوه‌ی 2-3 مانگ، ساوایه‌که‌ت ڕازیده‌بێت به‌ 6-8 جار له‌ خۆراک خواردن له‌ رۆژێکدا. له‌ کۆتایی دا ساوایه‌که‌ت ده‌که‌وێته‌ نێو خشته‌یه‌کی خۆراک خواردنی دیار و ڕێک، شیرێکی زۆر زیاتر ده‌خوات له‌ ماوه‌یه‌کی که‌متر. ئه‌گه‌ر تۆ شیری قووتوو ده‌ده‌ی به‌ ساوا پێویسته‌ ژماره‌ی جاره‌کان که‌متر بکه‌یه‌وه‌ چونکه‌ شیری قووتوو له‌ سه‌رخۆتر هه‌زم ده‌کرێت.

ڤیتامین دی باس بکه‌؛ ئه‌گه‌ر تۆ به‌ ته‌نها شیری مه‌مکی خۆت ده‌ده‌یت به‌ ساوایه‌که‌ت، ئه‌وا له‌گه‌ڵ پزیشک قسه‌ بکه‌ له‌ باره‌ی ڤیتامین دی بۆ ساوایه‌که‌ت. شیری مه‌مکی دایک به‌شێوه‌یه‌کی پێویست ڤیتامین دی نابه‌خشێت به‌ ساوا، که‌ گرنگه‌ بۆ مژینی کالیسیۆم و فۆسفۆڕ که‌ ئه‌وانیش گرنگن بۆ گه‌شه‌ و تووندبوونی ئێسک و ددان. که‌می ڤیتامین دی ساوایه‌که‌ت تووشی نه‌خۆشی ئێسکه‌ نه‌رمه‌ ده‌کات.

به‌ دوای نیشانه‌کانی خواردن بگه‌ڕی له‌ ساوایه‌که‌ت؛ سه‌یری نیشانه‌ زووه‌کانی بریسیه‌تی بکه‌، وه‌ک جوولانه‌وه‌ و ڕاکشان، مژینی لێو، گریان له‌ کۆتایدا. هه‌رچه‌ند زووتر خۆراک بده‌ی به‌ ساوایه‌که‌ت ئه‌وه‌نده‌ که‌متر ڕووبه‌ڕووی گریانی ساوا ده‌بیته‌وه‌. به‌ دڵنیایه‌وه‌ هه‌موو گریانێک مانای برسیه‌تی نیه‌، هه‌نێک جار ساوا له‌وانه‌ی پێویستی به‌ خاوێن کردنه‌وه‌ی حفاضة بێت.

بزانه‌ که‌ی ساوایه‌که‌ت تێره‌؛ کاتێک ساوایه‌که‌ت ده‌وه‌ستێت له‌ مژین، یاخود ده‌می داخست یاخود ڕووی وه‌رگێرا له‌ گۆی مه‌مک، ئه‌و کات له‌وانه‌یه‌ تێر بووبێت، یاخود له‌وانه‌یه‌ پشوه‌ک ده‌دات! هه‌وڵ بده‌ قرپ به‌ ساوایه‌که‌ت بکه‌یه‌وه‌، یاخود خوله‌کێک ڕاوسته‌ پێش ئه‌وه‌ی دووباره‌ مه‌مکت یاخود شیری قووتووی بده‌یه‌وه‌. ئه‌گه‌ر ساوایه‌که‌ت به‌ ڕاستی تێر بووبی، ئه‌وکات به‌ توونی به‌رپه‌چی خواردن ده‌داته‌وه‌. به‌ گشتی شیردانی مه‌مکی ده‌بێته‌ 10 خوله‌ک بخایه‌نێت- وه‌ له‌ 20 خوله‌ک زیاتر نه‌بێت- بۆ هه‌ر مه‌مکێک.

پێشبینی جۆراو جۆری بکه‌ له‌ ساوایه‌که‌ت؛ ساوایه‌که‌ت له‌وانه‌یه‌ به‌ شێوه‌یه‌کی پێویست هه‌موو جارێک هه‌مان بڕ ناخوات. له‌ کاتی پێژینی گه‌شه‌- - به‌ زۆری له‌ 10-14 ڕۆژی دوای له‌ دایک بوون، هه‌روه‌ها له‌ 3 هه‌فته‌یی، 6 هه‌فته‌یی، 3 مانگی، 6 مانگی—ساوایه‌که‌ت له‌وانه‌ی زیاتر وه‌ربگرێت له‌ هه‌ر جارێک یاخود زیاتری ده‌وێت. دوای چه‌ند ڕۆژێک، شێوازی خواردن پێویسته‌ دیاربێت، کاتێک ساوایه‌که‌ت له‌ نیوه‌ی شه‌و هه‌ڵده‌ستاوه‌ بۆ شیرخواردن، ئه‌جاره‌ له‌ به‌یانیان شیری ده‌وێت.

باوه‌ڕت هه‌بێت به‌ غریزه‌ی خۆت و ساوایه‌که‌ت؛ زۆری دایکان له‌ خه‌می ئه‌وه‌ دان که‌ ساوایه‌که‌یان به‌ شێوه‌یه‌کی پێویست ناخوات. به‌ڵام ساوا  خۆی ده‌زانێت که‌ چه‌ندی پێویسته‌ بیخوات. زۆر ڕامه‌یێ له‌سه‌ر که‌ چۆن و چه‌ند و چه‌نده‌ جار ده‌خوات. له‌ جیاتی ئه‌مه‌ سه‌یری  باری ساوایه‌که‌ت بکه‌ له‌ نێوان شیردانه‌کان، سه‌یری هۆشیاری و پێست و کێش زیاد بوو بکه‌، 4-7 ئۆنس له‌ هه‌ر هه‌فته‌یه‌ک له‌ مانگی یه‌که‌می ته‌مه‌نیدا.

بزانه‌ نیشانه‌کانی که‌م خواردن؛ ئه‌گه‌ر ساوایه‌که‌ت کێشی به‌ جوانی زیادی نه‌کرد، یاخود که‌متر له‌ 6-8 حفاضة ته‌ڕ کرد له‌ ڕۆژێکدا، یاخود پیسایی به‌ شێوه‌یه‌کی ڕێک نه‌کرد، یاخود هه‌رده‌م خه‌واڵووبوو، یاخود که‌م حه‌زی له‌ خواردن کرد، له‌وانه‌یه‌ باش نه‌خوات. ئه‌گه‌ر هیچێک له‌م نیشانانه‌ت بینی په‌یوه‌ندی به‌ پزیشک بکه‌.

زوو زوو ساوایه‌که‌ت بپشکنه‌؛ پزیشکه‌که‌ت ده‌یه‌وێت ساوایه‌که‌ت بکێشێت و له‌باره‌ی خواردن پیدان قسه‌ بکات 48-72 کاتژێمر دوای ئه‌وه‌ی که‌ تۆو ساوایه‌که‌ت نه‌خۆشخانه‌ به‌ جێده‌هێلن. دڵنیابه‌ له‌باره‌ی ئه‌م ژوانه‌، وه‌ به‌رده‌وام له‌ کاتی پێویست سه‌ردنی پزیشک بکه‌ بۆ ئه‌وه‌ی پزیشک ئاگاداری گه‌شه‌ی ساوایه‌که‌ت بێت.

هه‌ر جه‌مه‌ خواردنێک به‌ کاتی په‌یوه‌ندی (علاقة) دابنێ له‌گه‌ڵ ساوایه‌ک؛ بۆ ساوا خواردن کاتی چالاکی کۆمه‌ڵایه‌یته‌. گه‌شه‌ و گه‌وره‌بوونی ساوا به‌شێکی به‌نده‌ له‌سه‌ر ئه‌و په‌یوه‌نیه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌ی به‌هێزه‌ی که‌ له‌ کاتی خۆراک خواردن دروستی ده‌کات. ساوایه‌که‌ت له‌ نزیک خۆت هه‌ڵگره‌ له‌ هه‌ر جاره‌ خواردنێک. سه‌یری چاوه‌کانی بکه‌، به‌ زمانێکی نه‌رم و ئارام قسه‌ی له‌گه‌ڵ بکه‌. ئه‌گه‌ر تۆ ده‌به‌ شیری قووتوو به‌کار ده‌هێنی، نه‌که‌ی ده‌به‌که‌ جیگیر به‌ک به‌ شتێک (بالیف) له‌ ده‌مه‌ی ساوایه‌که‌ت، ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ هۆی ئه‌گه‌ری خنکان و کلۆر بوونی ددان، هه‌روه‌ها ساوایه‌که‌ت ده‌رفه‌تی دروست کردنی باواڕ و دڵنایی به‌ تۆ له‌ ده‌ست ده‌دات. 

<<<  گه‌ڕانه‌وه‌ <<<